Wegetarianizm a weganizm
– różnice i podobieństwa
Diety bazujące na roślinach stały się niezwykle popularne. Ta „moda”, jak niektórzy to nazywają, może cieszyć zarówno lekarzy, jak i ekologów – weganie i wegetarianie przyczyniają się bowiem do tworzenia zdrowszego, bardziej zrównoważonego ekologicznie społeczeństwa. Zanim jednak zdecydujesz, na którą z tych diet warto przejść, najpierw dowiedz się, czym się one charakteryzują i jakie są najważniejsze różnice między nimi.
- Weganizm to odmiana wegetarianizmu, dlatego nietrudno znaleźć między tymi dietami podobieństwa.
- Najważniejsze różnice tkwią w podejściu do produktów odzwierzęcych.
Obie diety uznawane są za zdrowsze od diet tradycyjnych.
Wegetarianizm, a weganizm – podobieństwa
Niektórzy, słysząc słowa zaczynające się na „wege”, wiedzą, że chodzi o niejedzenie mięsa. Nie rozróżniają jednak obu diet, choć przecież dieta wegańska różni się od wegetariańskiej, mimo iż mają punkty styczne. Tak naprawdę weganizm jest bardziej restrykcyjną odmianą wegetarianizmu. Dlatego właśnie oba style żywienia mają ze sobą tak wiele wspólnego. Co je łączy?
Wyłączenie mięsa na diecie wegetariańskiej i wegańskiej
Zarówno na diecie wegetariańskiej jak i wegańskiej niedozwolone jest spożywanie mięsa, ale też produktów zwierzęcych pochodzących z uboju. Co to oznacza? Wegetarianie i weganie nie jedzą mięsa ssaków, ptaków, a często również ryb i owoców morza (o tym jednak opowiemy za chwilę), wyłączając z diety również żelatynę i smalec. To składniki, które mogą powstać jedynie wtedy, gdy zwierzę zostanie zabite, a do tego procederu wegetarianie i weganie nie chcą przykładać ręki.
Warzywa, czyli moc tkwi w roślinach strączkowych
Obie grupy nie tolerują cierpienia zwierząt, dlatego też w ich diecie najważniejszymi składnikami odżywczymi są rośliny. Zrównoważona dieta wegetariańska i wegańska opiera się na warzywach – dokładnie tak, jak wskazują zalecenia znajdujące się w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Stylu Życia[1]. Ze względu na to, iż wegetarianie i weganie nie jedzą mięsa, białko zwierzęce zastępują białkiem roślinnym, znajdującym się między innymi w roślinach strączkowych, takich jak soja, groch czy fasola. To oczywiście nie wszystkie roślinne źródła białka, choć stanowczo jedne z najlepszych. Dlatego wiele strączków znaleźć można w diecie wegetariańskiej i wegańskiej.
Wegetarianizm a weganizm – różnice
Chociaż obie diety wykluczają spożywanie mięsa, by uniknąć cierpienia zwierząt, a także bazują na spożywaniu warzyw, nie trudno znaleźć w nich istotne różnice.
Spożywanie produktów odzwierzęcych
Mianem produktów odzwierzęcych określić można zarówno mleko, jak i wytwory z niego, ale też jajka czy nawet miód, wełna i jedwab[2]. To wszystkie produkty (nie tylko spożywcze), które wymagają ingerencji zwierząt, by mogły powstać. Dieta wegańska całkowicie odrzuca spożywanie produktów odzwierzęcych, dlatego bazuje tylko na warzywach, owocach, nasionach, orzechach i zbożach. Zrównoważona dieta wegetariańska dopuszcza grupę produktów pochodzenia zwierzęcego, dlatego można znaleźć w niej chociażby mleko czy sery.
Wymiar etyczny
Chociaż zarówno wegetarianie, jak i weganie, nie chcą przyczyniać się do cierpienia żywych istot, dobrostan zwierząt jest istotny przede wszystkim dla wegan. Wykluczają oni ze swojego życia produkty mogące w jakikolwiek sposób wiązać się ze złym traktowaniem zwierząt i wykorzystywaniem ich w celach zarobkowych. Stąd też kupowanie butów z wegańskiej skóry czy też korzystanie z wegańskich kosmetyków, które nie są testowane na zwierzętach i nie zawierają żadnych składników odżywczych, które mogą pochodzić od żywych stworzeń. Jest to integralna część weganizmu, który stanowi światopogląd znacznie wychodzący poza wybory żywieniowe.
Jakie są inne rodzaje wegetarianizmu?
Czy to już koniec diet bazujących na wegetarianizmie? Ależ skąd! Z łatwością można znaleźć ich znacznie więcej, by wybrać coś w sam raz dla siebie. Oto kilka z nich.
Pescowegetarianizm
Określany również mianem ichtiowegetarianizmu. Dieta jest mniej restrykcyjna od wegetarianizmu, gdyż umożliwia spożywanie również ryb.
Witarianizm
Na tej diecie można jeść wyłącznie produkty roślinne. Jest jednak jeden haczyk. Witarianie nie dopuszczają żadnej obróbki termicznej roślin. Dlatego głównie jedzą to, co nie wymaga przetworzenia.
Frutarianizm
Dieta podobna do witarianizmu, choć zakłada dodatkowo, iż warzywa i owoce, które można spożywać, powinny samoistnie spaść z drzewa. Niedozwolone jest zatem jedzenie czegokolwiek, co trzeba odebrać ziemi siłą.
| Ciekawostka: wyróżnia się także tak zwane diety pseudowegetariańskie. To style żywienia, które mogą wydawać się podobne do wegetarianizmu, jednak nie spełniają jego podstawowego założenia, a zatem niejedzenia mięsa. To na przykład fleksitarianizm, popularna dieta, która pozwala na sporadyczne spożywanie mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego. |
Wegetarianizm, a weganizm: wpływ na zdrowie
Dieta wegańska i wegetariańska nie zyskały popularności tylko dlatego, że są czymś innym, niż tradycyjna kuchnia bazująca na mięsie. Ludzie nie decydują się na nią tylko ze względu na modę. To coś znacznie ważniejszego. Coraz więcej osób zdaje sobie bowiem sprawę z tego, że dieta pełna niezbędnych składników odżywczych to sposób na dłuższe i lepsze życie.
Wyborem zdrowszego trybu życia kierują się więc nie tylko młode osoby z dużych miast, ale też osoby w średnim wieku czy seniorzy, którzy na pewnym etapie zaczynają zmieniać swoje dotychczasowe przyzwyczajenia. Dieta wegańska i wegetariańska stają się dla nich stylem życia i sposobem na dłuższe zachowanie witalności. Czy rzeczywiście roślinne diety są zdrowsze od tych bazujących na mięsie? Oto kilka faktów.
- Amerykańska Akademia Żywienia i Dietetyki uznała, iż diety roślinne, eliminujące produkty odzwierzęce, są bezpieczne dla każdego, niezależnie od etapu życia[3]. Mogą korzystać z nich kobiety w ciąży, dzieci, a nawet sportowcy, którzy mają większe zapotrzebowanie na białko ze względu na rozrost mięśni.
- Brytyjskie Stowarzyszenie Dietetyków wydało oświadczenie, z którego wynika, że dieta wegetariańska i wegańska, o ile są zbilansowane, mogą zmniejszać ryzyko występowania chorób takich jak cukrzyca typu 2, otyłość czy choroby układu krążenia, a nawet niektóre nowotwory[4]. Dlaczego? Ponieważ diety roślinne bogate są w błonnik, wielonienasycone kwasy tłuszczowe czy fitoskładniki. Są zaś ubogie w tłuszcze nasycone, uznawane za szkodliwe.
- Tak, dieta wegańska i wegetariańska rzeczywiście dostarczają mniej kalorii od diet tradycyjnych[5]. To nie tylko plotki, ale rzeczywistość. Dlatego właśnie niektórzy rozpoczynają swoją przygodę z wegetarianizmem, by pozbyć się kilku kilogramów. Takie działanie może przynieść pozytywne skutki i wskazują na to badania obserwacyjne.
Czy diety roślinne są zdrowe? Tak podają badania. Nie musisz się zatem obawiać, jeśli planujesz przejść na wegetarianizm czy weganizm. Obie opcje będą dobre dla Twojego organizmu, choć warto dowiedzieć się więcej o tych sposobach żywienia, by przypadkiem nie popełnić jakichś błędów.
Wegetarianizm a weganizm – dieta czy styl życia?
Niezależnie od tego, z jakiego powodu interesuje Cię przejście na dietę roślinną, z dużym prawdopodobieństwem z czasem stanie się ona dla Ciebie czymś więcej, niż tylko sposobem żywienia. Obie diety zmieniają się w styl życia bardzo szybko. Wiąże się to nie tylko z większą świadomością dotyczącą samych zasad żywienia, ale również wpływu naszych wyborów żywieniowych na to, jak wygląda świat. Brzmi to może górnolotnie, ale jednak tak właśnie jest. Chociażby ze względu na fakt, iż to właśnie hodowla zwierząt przyczynia się emisji ogromnej ilości gazów cieplarnianych – większej, niż emituje cały transport[6]. Zbierając informacje na ten temat trudno jest traktować wegetarianizm i weganizm wyłącznie jak dietę. To styl życia, który bardzo mocno uświadamia nam, jak wiele sami możemy zmienić.
Największe wyzwania na diecie roślinnej – które witaminy i minerały warto suplementować?
Produkty pochodzenia zwierzęcego w diecie wcale nie muszą sprawiać, że sposób żywienia jest zdrowy i zbilansowany. To jednak główny argument, który podają osoby jedzące mięso i niewyobrażające sobie, że mogłoby być inaczej. „A co z białkiem?” – pytają – „Co z żelazem?”. No właśnie, co z tymi składnikami? Czy zawsze diety roślinne muszą być niedoborowe? Ależ skąd! Należy jednak pamiętać, iż diety roślinne nie są niedoborowe wyłącznie wtedy, gdy odpowiednio się je zbilansuje. Faktem jest jednak to, iż weganie, w przeciwieństwie do wegetarian, mogą być narażeni na niedobór witaminy B12, która występuje wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, na przykład jogurtach. Jest to zatem witamina, którą warto suplementować bądź wybierać takie produkty, które wzbogacone są w B12. Które witaminy i minerały warto suplementować? To jest zależne od Twojej indywidualnej diety oraz organizmu. Nie decyduj się na suplementację tylko dlatego, że obawiasz się jakichś braków. Najpierw zrób odpowiednie badania, skonsultuj się z dietetykiem, a dopiero później wprowadź suplementację. Oczywiście tylko wtedy, gdy będzie ona konieczna.
Wegetarianizm i weganizm to dwie siostry – diety, które są do siebie niezwykle podobne. Różnice mogą jednak sprawić, iż jedna z nich wyda Ci się dużo bardziej kusząca. Na przykład ze względu na to, iż kochasz ser i nie potrafisz wyobrazić sobie bez niego życia. Pomimo różnic oba sposoby żywienia są zdrowe, bezpieczne i naprawdę pożyteczne dla planety. Nie ma więc sensu się wahać. Warto spróbować jak najszybciej!
[2] https://www.wetgiw.gov.pl/handel-eksport-import/niespozywcze-produkty-pochodzenia-zwierzecego
[3] Melina, V., Craig, W., & Levin, S. (2016). Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 116 (12), 1970–1980.
[5] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/czy-dieta-roslinna-chroni-przed-otyloscia/